In onze moderne samenleving lijkt het vaak alsof de band met onze ouders vanzelfsprekend is. In andere culturen lijkt er veel meer bedrijvig respect hiervoor te zijn. Hoe actief je ook met je ouders omgaat; velen van ons ervaren spanningen, misverstanden of zelfs breuken binnen deze fundamentele relatie. Familieopstellingen, een methode die steeds meer aandacht krijgt, biedt een krachtige manier om deze dynamieken te onderzoeken en te verbeteren. Door te kijken naar ons systeem van herkomst, krijgen we inzicht in de onzichtbare krachten van onze familierelaties én hoe we deze banden kunnen versterken.

Wat zijn familieopstellingen?

Familieopstellingen zijn een vorm van systemische therapie die ontwikkeld is door de Duitse therapeut Bert Hellinger. Het uitgangspunt van deze methode is dat ieder individu onderdeel is van een groter systeem, namelijk (in elk geval) het familiesysteem. Binnen dit systeem bestaan er vaak onbewuste verstrikkingen en patronen die van generatie op generatie worden doorgegeven. Deze kunnen zich manifesteren als emotionele problemen, conflicten of zelfs fysieke klachten. Tijdens een opstelling wordt de familie of het probleem waar je aan wilt werken letterlijk ‘opgesteld’ in de ruimte. Dit kan met behulp van andere deelnemers (representanten) of met objecten. Door de dynamieken tussen deze representanten te observeren en te onderzoeken, komen verborgen patronen en blokkades aan het licht.

Het belang van het systeem van herkomst

Ons systeem van herkomst, oftewel onze familie van oorsprong, heeft een diepgaande invloed op wie we zijn en hoe we ons verhouden tot de wereld. Onze ouders spelen hierin een centrale rol. Zij vormen onze eerste relatie en leggen de basis voor onze latere relaties en ons zelfbeeld. Problemen in de relatie met onze ouders kunnen dan ook verstrekkende gevolgen hebben. Veel van onze gedragingen en overtuigingen zijn geworteld in onze jeugd. Als kind leren we vaak onbewust de rol aannemen die ons binnen het familiesysteem is toegewezen. Dit kan leiden tot loyaliteitsconflicten, schuldgevoelens of de neiging om problemen van onze ouders of voorouders op ons te nemen. Familieopstellingen helpen deze dynamieken zichtbaar te maken en te doorbreken.

Hoe werkt een familieopstelling?

Een familieopstelling begint meestal met een korte uitleg van de vraag of het probleem dat je wilt onderzoeken. Vervolgens kies je representanten voor jezelf en de relevante familieleden. Dit kunnen mededeelnemers zijn, maar ook objecten zoals stoelen of poppetjes. De representanten worden in de ruimte opgesteld volgens jouw innerlijke beeld van de situatie. Wat er daarna gebeurt, is vaak verrassend en diepgaand. De representanten beginnen spontaan emoties en gedragingen te vertonen die lijken te resoneren met de werkelijke personen die ze vertegenwoordigen. Dit fenomeen, dat bekendstaat als ‘wetend veld’, maakt het mogelijk om verborgen dynamieken binnen het familiesysteem bloot te leggen. Door de opstelling te observeren en soms kleine interventies te doen, kan de therapeut helpen om verstrikkingen te ontwarren en de energie binnen het systeem te laten stromen. Dit leidt vaak tot inzichten, emotionele ontladingen en uiteindelijk tot een hernieuwd gevoel van balans en verbinding.

Neem in deze video een kijkje tijdens onze opleiding Systemisch Coachen.

Verbroken contact

Om de kracht van familieopstellingen te illustreren, volgen hier enkele voorbeelden uit de praktijk. Zo ging het verhaal van Sophie dat zij al jaren geen contact meer had met haar vader. Ze voelde veel boosheid en pijn vanwege gebeurtenissen uit haar jeugd. Tijdens een familieopstelling koos ze representanten voor zichzelf, haar vader en haar moeder. Het werd al snel duidelijk dat er een diepe loyaliteit bestond tussen Sophie en haar moeder, die jarenlang haar pijn en frustratie had gedeeld. Dit had geleid tot een verstrikking waarbij Sophie zich onbewust verantwoordelijk voelde voor het geluk van haar moeder, ten koste van haar relatie met haar vader. Door de dynamiek in de opstelling te observeren, besefte Sophie dat ze de boosheid van haar moeder richting haar vader had overgenomen. Met hulp van de therapeut kon ze deze verstrikking doorbreken en haar eigen gevoelens van verdriet en gemis toelaten. Dit opende de deur naar verzoening en een eerste stap naar herstel van het contact met haar vader.

Onverklaarbare angst

Jan worstelde al jaren met onverklaarbare angstgevoelens. Tijdens een opstelling kwam naar voren dat zijn grootvader tijdens de Tweede Wereldoorlog traumatische ervaringen had meegemaakt, die nooit waren besproken binnen de familie. Jan had onbewust de angst van zijn grootvader overgenomen, wat zich manifesteerde in zijn eigen leven. Door de opstelling werd het trauma van de grootvader erkend en kon Jan zijn eigen angst loslaten. Dit bracht een diep gevoel van opluchting en een hernieuwde rust in zijn leven.

Praktische tips om de band met je ouders te verbeteren

Hoewel familieopstellingen een krachtige methode zijn, is het niet de enige manier om de band met je ouders te verbeteren en zijn er natuurlijk ook andere manieren die voorafgaan aan therapie, om de band met je ouders te versterken. We noemen er zes. Doe jij dit al met je ouders?

1. Communicatie

Open en eerlijke communicatie is cruciaal. Probeer regelmatig tijd vrij te maken voor gesprekken zonder afleiding.

2. Luisteren

Luister naar hun verhalen en perspectieven zonder te oordelen. Dit kan wederzijds begrip bevorderen.

3. Vergeving

Probeer oude wonden te vergeven. Vergeving betekent niet dat je het eens bent met wat er is gebeurd, maar het geeft je wel de ruimte om verder te gaan.

4. Kwaliteitstijd

Breng ‘quality time’ met elkaar door. Dit kan variëren van een gezamenlijke maaltijd tot een wandeling in het park.

5. Empathie

Probeer je in te leven in hun situatie en de uitdagingen waarmee ze te maken hebben gehad. Dit kan helpen om hun gedrag en keuzes beter te begrijpen.

6. Grenzen stellen

Wees duidelijk over je eigen grenzen en respecteer die van hen. Dit voorkomt misverstanden en conflicten.

De weg naar heling en verbinding

Familieopstellingen dienen als therapievorm om de band met je ouders te verbeteren. Voordat je hier aan deelneemt, is het belangrijk om open te staan voor verandering en de moed te hebben om de diepere lagen van je familierelaties te verkennen. Door dit te doen, kun je niet alleen de relatie met je ouders versterken, maar ook een dieper begrip en acceptatie van jezelf bereiken.

Familieopstellingen bieden een unieke en vaak verrassend effectieve manier om diepgewortelde familiedynamieken te verkennen en te helen. Het proces kan intense emoties oproepen, maar leidt vaak tot een diepere verbinding met jezelf en je familie. Wil je leren hoe je een familieopstelling kunt begeleiden? Download de brochure voor onze opleiding Systemisch Coachen.