Natuurlijk kan perfectionisme je helpen.

Het kan handig zijn om altijd voor meer te gaan, om die extra moeites te nemen om wat je doet net zo fantastisch en perfect te maken, als je het je had voorgesteld.

Perfectionism doesn’t make you feel perfect. It makes you feel inadequate

Maria Shriver

Maar aan de andere kant kan perfectionisme je ook zeker tegenhouden.
Niets is ooit goed genoeg – je wil dat het perfect is.
Als je wint, had je het beter kunnen doen.
Als je een fout maakt, begin je opnieuw – fouten zijn geen optie.

Het najagen van de perfectie maakt je uitgeput en bijna nooit tevreden, omdat je altijd meer en beter wil.

Perfectionisme is een van de meest voorkomende vormen van zelfsabotage. Wat als we je vertelden dat je perfectionisme waarschijnlijk de bron van al je uitstelgedrag en ontevreden gevoelens is? Geen zorgen, je kan eraan werken en leren hoe je elke dag tevredener met je resultaten kan zijn. Laten we bespreken hoe!

Wat is zelfsabotage?

In dit artikel gaan we het hebben over perfectionisme – een vorm van zelfsabotage die veel van ons goed kennen. Onze definitie van zelfsabotage is elke gedachte, actie (en emotie die daarbij komt kijken) die je ervan weerhoudt te krijgen wat je wil – bewust. Het is alsof een deel van je persoonlijkheid in conflict is met een ander deel van je persoonlijkheid.

Zelf-saboterend gedrag gaat vaak ongemerkt en vormt zich tot een ‘safety net’ dat je in je comfort zone houdt en je beschermt voor ‘falen’.

Self-sabotage is when we say we want something and then go about making sure it doesn’t happen.

Alyce P. Cornyn-Selby

Wat is perfectionisme?

Perfectionisme is een manier van gedragen en denken waarbij je alle kritiek en/of falen vermijdt. Als je een perfectionist bent dan zul niet niets minder accepteren dan waar je je eigen lat hebt gelegd – ontzettend hoog. Combineer met deze mindset een zeer kritische manier van denken (vaak richting zichzelf), en je hebt een echte perfectionist.

Waar komt het vandaan?

Vaak komt een perfectionistische mindset van altijd kijken naar wat er fout gaat, in plaats van naar wat er goed gaat. Het zou te simpel zijn om, op z’n Freudiaans, te zeggen dat de schuld altijd bij je jeugd ligt. Maar het is zo dat je ouders wel degelijk een verschil maken (of hebben gemaakt) in hoe perfectionistisch je bent.

Er is een hogere kans dat je een perfectionist bent, als je ouders:

• Zelf perfectionistisch waren
• Altijd de eerste waren om je fouten te benoemen, en je niet veel positieve feedback gaven
• Veel van je vroegen en/of zeer kritisch op je waren
• Hele hoge verwachtingen van je hadden
• Het heel belangrijk vonden wat (en hoeveel) je bereikte
• Je geen positieve feedback of erkenning gaven als dingen goed gingen

Perfectionisme maakt juist niet perfect. Maar waarom?

Misschien denk je nog steeds dat perfectionistisch zijn helemaal niet zo erg is: je legt je lat erdoor hoger, je krijgt betere resultaten. Maar de waarheid is dat je vaak dan nog steeds niet tevreden bent.

Je hebt net weer een nieuw project afgerond, maar in plaats van dat je er twee dagen aan hebt gewerkt heb je er een week aan gezeten en eigenlijk ben je er nog steeds niet helemaal blij mee.

Dit proces heeft invloed op hoe je over jezelf denkt, elke keer weer: “Ik had het beter kunnen doen”, “Ik ga niet meer zulke taken op me nemen”, “Ik was niet goed genoeg”. Dit zijn typische perfectionisme-gedachten – ze zorgen ervoor dat je uitstelgedrag gaat vertonen, of erger nog, dat je helemaal niet meer begint.

Een ander gevolg hiervan is dat je nieuwe kansen en ervaringen afwijst, omdat je denkt dat het eindresultaat niet perfect zal worden, zoals jij het wilt. In plaats daarvan blijf je doen wat je altijd al deed, omdat ‘oefening kunst baart’. Maar hoe kan je leren, als je niets nieuws probeert?

‘Done’ is better than waiting for things to be perfect!

Uiteindelijk kan het natuurlijk zo zijn dat je eindresultaat Nobelprijs-waardig is, maar je zelfvertrouwen is wederom in duigen. Perfectionisme kan je persoonlijke ontwikkeling tegenhouden. Specifiek gezien op de volgende manieren:

• Taken uitstellen tot het allerlaatste moment: minder tijd en minder tevredenheid
• Alleen taken aannemen waarvan je weet dat je ze goed kan: alle andere ervaringen, laat je hiermee liggen
• Jezelf pushen tot je niet meer kan: je bezorgt jezelf hiermee veel stress
• Alles-of-niets-denken: denken dat je ofwel een idioot bent, of God
• Je focussen op je fouten, in plaats van oplossingen of wat je wel bereikt hebt: je zelfvertrouwen daalt
• Hulp vragen vermijden: je loopt hierdoor vast, internaliseert je problemen en laat jezelf alleen voelen

Hoe weet ik of ik een perfectionist ben?

Als je je herkent in een van de onderstaande punten, dan is dit artikel wellicht precies geschikt voor je.

• Je tolereert geen ruimte voor fouten
• Je standaard is erg hoog (waardoor je soms stress ervaart)
• Je denkt in alles-of-niets-termen: zaken zijn of helemaal perfect, of compleet nutteloos
• Je ziet altijd alle fouten die andere mensen maken, zelfs als zij die zelf niet zien
• Je bent erg kritisch op jezelf
• Als er iets fout gaat, voel je je slecht omdat je een fout hebt gemaakt
• Je hoopt (al dan niet stiekem) dat andere mensen dingen fout doen of falen, zodat jij je beter kan voelen
• Als je succesvol bent, voelt het niet als ‘genoeg’; er is altijd meer te behalen of bereiken
• Als dingen niet zo gaan zoals je ze voor ogen zag, voel je je slecht
• Je wil altijd meer, beter, sneller, geweldiger

Voor elke perfectionist geldt dat niets ooit echt goed genoeg is. Deze standaard komt voort uit talloze aannames, bewust of onbewust gemaakt, over hoe de wereld ‘zou moeten zijn’.

Wat kan ik eraan doen?

Er zijn verschillende manieren om minder perfectionistisch te zijn!

Zie de humor!

Zodra je kan lachen om je eigen kritiek en fouten, zul je in staat zijn om verder te kijken dan je (kritische) neus lang is. Een gevoel van humor hebben over dit soort dingen betekent dat je makkelijker van perspectief kan wisselen en kan ontspannen, als de wereld niet precies volgens jouw god-like standaard verloopt.

Don’t throw the baby out with the bathwater

Als er iets aan je plan anders gaat dan je wilde – geef dan niet alles gelijk op. Aanpassingen of fouten maken verpest de uitkomst van je acties helemaal niet!

Als je per ongeluk een foutje hebt gemaakt in je dieet (heb je nou weer een derde glaasje wijn gehad, stiekemerd), denk dan niet “Ik heb het nu toch al verpest, ik ga frites en pizza halen!” – nee; neem een stap terug en pak jezelf daarna weer op. Dat ene glaasje meer zal je doelen echt niet verpesten, als je het daarbij laat.

A person who never made a mistake, never tried anything new.

Albert Einstein

De kracht van ‘goed genoeg’

Als je jezelf constant naar de grenzen pusht en jezelf teleurstelt, zal je niet meer van jezelf gaan houden. Als je de kracht van het goed genoeg zijn opzoekt zal je over het algemeen tevredener zijn met je resultaten of de situaties waar je je in bevindt. Goed genoeg kan heel goed voor je zijn – als je het toelaat.

Nadat je een project hebt afgerond; denk er niet meer aan, laat het los. Put je tevredenheid uit het feit dat je het hebt afgerond, op een manier die goed genoeg is. Je zal merken dat je resultaten niet anders zullen zijn dan wanneer je zo kritisch bent, maar de weg ernaar toe wel; die zal een stuk makkelijker en meer ontspannen zijn.

Maak zoveel fouten als je wilt

Goed omgaan met fouten, als je die maakt, is erg belangrijk om minder perfectionistisch te zijn. Als je zover komt dat je een fout kan maken en dan niet volledig op hoeft te geven, zul je innovatiever zijn en meer risico’s kunnen nemen. Later in dit artikel bespreken we ook het metaperspectief, wat je zal helpen rustig te blijven als je een fout hebt gemaakt.

Leer kritiek te ontvangen

Als je kritiek krijgt, probeer dan niet:

• het als een persoonlijke aanval op je eigenwaarde te zien
• de kritiek honderd keer opnieuw te herhalen in je hoofd
• je slecht te voelen over het feit dat je kritiek ontvangt, in plaats van te kijken naar wat je zou kunnen leren
• In plaats daarvan, probeer deze aanpak:
• Vraag jezelf: wat kan ik gebruiken uit deze kritiek, om te verbeteren?
• Bedenk van wie je de kritiek ontvangt. Is de kritiek van deze persoon normaal gesproken waardevol? Waarom geven ze je deze kritiek op dit moment?
• Denk aan welke kritiek/feedback je jezelf had gegeven als de rollen omgedraaid waren (probeer hierbij zo objectief mogelijk te zijn).
• Als je de kritiek oprecht nutteloos vindt, dat is ook prima. Laat het voor wat het is, en ga verder!

Perfectionisten zijn vaak vrij van slag van kritiek, en daarom vermijden ze het. maar er is nu geen reden om ervan van slag te raken; je weet nu hoe je ermee om kan gaan zonder je persoonlijk aangevallen te voelen.

Want hoe kan je immers leren, als je nooit feedback krijgt?

Metaperspectief

Probeer ‘omhoog’ te vliegen, uit je gestresste perspectief, en op een objectieve manier naar beneden, naar de situatie te kijken.

Vraag jezelf:

• Wat gebeurt hier echt?
• Wat zie ik? Is het echt zo extreem als ik dacht?
• Wat als het niet perfect was, maar goed genoeg om me tevreden te stellen? Hoe zou dat eruit zien?
• Hoe zou ik ‘goed genoeg’ kunnen bereiken in deze situatie?

Als je objectief naar situaties kijkt, van een afstand, geef je jezelf een kans om dingen in perspectief te zien. Je zal merken hoe klein je problemen lijken, in tegenstelling tot hoe heftig je ze eerst ervoer.

Goed genoeg is het beste!

Alles gaat waarschijnlijk een stuk beter dan je dacht! Het enige wat er ‘niet goed’ gaat, is je kritiek op jezelf – terwijl datgene dat je doet wellicht al heel goed gaat. Breek je patroon van perfectionistische gedachten!

Je hebt nu geleerd hoe je meer ontspannen kan leven, als je jezelf niet zo ontzettend serieus neemt en leert lachen om je eigen fouten. Probeer je situatie te bekijken vanuit een metaperspectief; zie hoe je alles kunt relativeren en dat de meeste van je standaarden alleen bestaan in je hoofd.

Leer om feedback te zien als een kans om te groeien, in plaats van als een persoonlijke aanval. Wees tevreden met een resultaat dat goed genoeg is, in plaats van het de rest van je week (en gedachten) over te laten nemen. Je kan het al!

Meer weten over persoonlijke ontwikkeling en hoe jij de beste versie van jezelf kunt worden? In onze introductiedagen en NLP opleidingen komen deze onderwerpen ruimschoots aan bod. Voel je vrij om contact met ons op te nemen, welke vraag je ook hebt!