Is het jou al opgevallen dat we in gesprekken allerlei bewegingen maken met onze ogen? We bewegen onze ogen van links naar recht, en naar boven en beneden. Dit gebeurt niet zomaar; de NLP grondleggers Richard Bandler en John Grindler ontdekten dat in onze oogpatronen veel informatie verborgen ligt. Oogpatronen laten zien hoe iemand informatie verwerkt en wat er intern bij iemand gebeurt. In dit artikel lees je meer over wat oogpatronen betekenen en wat je ermee kunt.

Wat zeggen oogpatronen?

Oogpatronen zeggen niet WAT iemand denkt, maar geven een goede indicatie over HOE iemand denkt. Dat zit zo. Als we informatie opzoeken of nieuwe informatie creëren, krijgen we via de beweging van onze ogen ‘toegang’ tot die informatie. De NLP grondleggers Bandler en Grindler ontdekten namelijk dat oogbewegingen aansluiten bij onze representatiesystemen, ofwel onze zintuigen. Aan oogpatronen kun je zien hoe iemand informatie verwerkt; visueel (in beelden), auditief (in geluid), of kinesthetisch (via gevoel).

Informatie die in het brein binnenkomt wordt op diverse manieren verwerkt. Oogpatronen geven daar informatie over. 

Hoe werkt dat dan?

Onze ogen bewegen als het ware naar de plaats waar de informatie in de hersenen is opgeslagen. Herinnert of creëert iemand een beeld (visuele herinnering of constructie), dan bewegen de ogen naar boven. Oogbewegingen in het midden gaan om interne representaties die met geluid te maken hebben (auditieve herinnering of constructie). Ervaart iemand een gevoel of heeft iemand een intern dialoog, dan bewegen de ogen naar beneden.

Overzicht van de oogpatronen

Het plaatje hierboven geeft een duidelijk overzicht van de oogpatronen. De oogpatronen in dit plaatje gelden voor als jij naar een persoon kijkt. Bij jezelf is het dus omgekeerd. De representatiesystemen worden vermeld als V (wat staat voor visueel),  A (wat staat voor auditief,) en K (wat staat voor kinesthetisch, het gevoel). De C geeft aan dat er iets geconstrueerd wordt (constructie) en H dat het om een herinnering gaat.

Er zijn in totaal 6 diverse oogbewegingen die elkaar afwisselen, afhankelijk van hoe iemand de informatie verwerkt. De 6 bewegingen zijn:

• Links boven (Vc) = visuele constructie (bij jezelf gaan je ogen naar rechts boven). Iemand creëert of verzint een plaatje in zijn hoofd van iets dat hij nog nooit eerder heeft gezien.
  
• Rechts boven (Vh) = Visuele herinnering (bij jezelf gaan je ogen naar linksboven). Iemand herinnert zich een beeld dat hij al eerder heeft gezien.
  

• Links midden (Ac) = Auditieve constructie (bij jezelf gaan de ogen naar rechts midden). Iemand creëert een geluid in zijn hoofd dat hij nooit eerder heeft gehoord. 
  

• Rechts midden (Ah) = auditieve herinnering (bij jezelf gaan de ogen naar links midden) Iemand herinnert zich een geluid die hij of zij eerder heeft gehoord.
  

• Rechts onder (Ad) = auditief digitaal (bij jezelf gaan de ogen naar links onder) Iemand praat waarschijnlijk in zichzelf en is een intern dialoog aan het aangaan.
  

• Links onder (K) = Kinesthetisch (Bij jezelf gaan de ogen naar rechts onder) Iemand gaat naar zijn gevoel. 

Diverse oogbewegingen

In een gesprek bewegen de ogen niet alleen één kant op. Vaak volgen er diverse oogbewegingen (snel) achter elkaar. Als er een vraag wordt gesteld  kan iemand bijvoorbeeld eerst naar rechts beneden kijken. Dit doet hij of zij om de vraag in zichzelf te herhalen als een intern dialoog. Vervolgens kan de persoon naar rechts boven kijken om een visuele herinnering op te halen, en erna naar links onder om bij een gevoel te komen.

Hoewel onze ogen diverse kanten op bewegen, hebben mensen wel een ‘representatie voorkeurssysteem’. We zijn in staat alle representatie- systemen te gebruiken, maar geneigd een voorkeur te geven aan één, misschien twee representatie systemen. Ben je visueel ingesteld, dan is de kans groot dat je ogen vaker naar boven gaan. Als je meer een gevoelsmens bent, is de kans groot dat je vaak naar beneden kijkt. Ben je auditief ingesteld, dan bewegen de ogen veelal in het midden.

Waarom is het handig om oogpatronen te lezen?

Voor coaches en managers is het handig om oogpatronen te begrijpen, omdat ze veel informatie geven over wat er in de ander omgaat. Kijkt je coachee bijvoorbeeld links naar beneden, dan weet je dat hij of zij bij zijn gevoel probeert te komen. Kijk je coachee rechts naar beneden, dan weet je dat er een intern dialoog gaande is. Hier kun je als coach of manager op doorvragen, met vragen als: “Wat zeg je nu tegen jezelf?” Of “Wat voel je nu?”

Ben je geen coach of manager? Ook dan is het handig om oogpatronen te ‘lezen’ om onder andere rapport met iemand te maken. Rapport betekent verbinding. Als je weet wat iemands voorkeurs representatiesysteem is, kun je jouw communicatie daarop aanpassen.

Een voorbeeld

Stel je bent met iemand in gesprek over zijn of haar bruiloft, en ziet je gesprekspartner vaak naar boven kijken. Waarschijnlijk heeft je gesprekspartner de voorkeur om in beelden te denken. Om rapport te maken kun je hierop aansluiten door vragen te stellen over hoe iets eruit zag of ziet. Bewegen de ogen van je gesprekspartner regelmatig in het midden, dan is de kans groot dat het voorkeurs representatiesysteem auditief (geluid is). Dan werkt het beter om door te vragen over hoe iets klinkt of klonk. Kijkt iemand regelmatig naar links onder? Dan is de kans groot dat deze persoon vaak naar zijn gevoel gaat, en aansluiting vindt bij vragen over zijn of haar gevoel.

Het observeren van oogpatronen vraagt om veel oefenen; het is als het leren van een nieuwe taal. Wil je hier meer over leren en het echt onder de knie krijgen? Dan is de NLP Basis practitioner wat voor jou! Download hier de gratis brochure voor meer informatie.