Wist je dat het effect van communicatie voor circa 55% wordt bepaald door lichaamstaal, 38% door de stemintonatie en slecht 7% door middel van woorden? Dat betekent dat het grootste deel van onze communicatie via lichaamstaal gaat. Toch weten we vaak weinig van deze ‘taal’. En dat is zonde. Want voor goede communicatie is het essentieel om bewust te zijn van je eigen lichaamstaal en die van anderen. Wil jij lichaamstaal leren lezen, en bewuster worden van je eigen lichaamstaal? In dit artikel lees je hoe je dat doet.

Wat is lichaamstaal?

Lichaamstaal wordt ook wel non-verbale communicatie genoemd. Het is de taal die je spreekt met je lichaam. We communiceren vaak onbewust met ons lichaam; bijvoorbeeld via onze handgebaren, houding, oogpatronen, en gezichtsuitdrukkingen. Door lichaamstaal te observeren, kun je inzicht krijgen in wat mensen denken of voelen zonder dat ze woorden gebruiken. Ook wordt lichaamstaal – vaak bewust- gebruikt om een boodschap sterker en krachtiger over te brengen. Bijvoorbeeld tijdens een speech of presentatie.

Je kunt niet niet-communiceren – Paul Watzlawick

Rapport

Lichaamstaal lezen is ook belangrijk omdat het onder andere helpt om rapport te maken. Rapport is verbinding maken met een ander, waardoor je sneller op een lijn zit. Taalgebruik speelt hierbij een belangrijke rol. Maar lichaamstaal is nog belangrijker om rapport te maken. Woorden werken op iemands bewustzijn. Lichaamstaal werkt daarentegen op het onderbewustzijn. Het is daarom veel krachtiger om bewust op iemands lichaamstaal te letten, dan alleen op de woorden.

Congruente communicatie

Voor coaches of manager is het handig om lichaamstaal te lezen omdat je sneller door hebt of dat wat iemand zegt overeenkomt met wat iemand écht bedoelt. Soms kan het namelijk zijn dat een coachee of college ja zegt, maar nee bedoelt. Of zegt dat het goed gaat, terwijl dat niet zo is. Door goed te letten op iemands lichaamstaal kun je ‘hints’ zien die meer verhullen dan de woorden. Door dit te benoemen is de kans groot dat de ander eerder deelt wat er werkelijk speelt.

lichaamstaal lezen door kalibreren

Maar hoe doe je dat dan? Lichaamstaal lezen? En waar kun je op letten? De eerste stap in het leren ‘lezen’ van lichaamstaal, is leren kalibreren. Kalibreren betekent dat je zo objectief mogelijk zeer gedetailleerd de minimale non-verbale signalen observeert. Het wordt ook wel zintuiglijk scherpzinnig waarnemen genoemd, waarbij je op de kleine subtiele veranderingen bij de ander let. Dit zonder te interpreteren wat de ander mogelijk denkt of vindt.

Lichaamstaal in NLP 

De NLP grondleggers Bandler en Grindler ontdekten dat een zeer kleine verandering in het uiterlijk van iemand een verandering in de interne wereld weerspiegelt. Dit is overigens niet altijd eenvoudig waar te nemen. Kalibreren en het lichaam observeren vraagt om veel oefenen. Het is een belangrijke vaardigheid die je leert en traint tijdens de NLP Basis Practitioner en Master Practitioner. Zintuiglijk scherp waarnemen ligt namelijk aan de basis van veel NLP oefeningen. Het laat zien of er een contrast is tussen een toestand voor- en de toestand na een NLP interventie.

Gericht op de ander

Lichaamstaal lezen kan alleen als je helemaal gericht bent op de processen van de ander. Wat ervaart een ander? Wat gebeurt er bij een ander? We noemen dit in de NLP ‘Sorting by Other.’ Ook helpt het om met je aandacht naar buiten en volledig in het hier en nu gericht te zijn met al je zintuigen. Dit noemen we ‘Uptime’. Sorting by other en Uptime zorgen ervoor dat je je echt in kunt te leven in de ander en in kunt spelen op wat er in de ander omgaat. Daarmee creëer je meer rapport en vertrouwen.

Hier kun je op letten

Lichaamstaal lezen oefen je alleen door zo vaak mogelijk in een gesprek goed te observeren wat je ziet gebeuren bij de ander. Hoe meer je hiermee oefent, hoe beter je erin wordt. Je kunt daarbij letten op diverse signalen. Bijvoorbeeld iemands ademhaling. Is deze snel, of langzaam? Hoog of laag? Diep of oppervlakkig? Maar ook handgebaren en oogpatronen geven je al veel informatie over de innerlijke staat van de ander. Hieronder een paar punten waar je op kunt letten bij het lezen van lichaamstaal.

Voeten

We hebben het minst controle over de beweging van onze voeten. Nog voordat iemand tijd heeft om erover na te denken, reageren onze voeten op signalen van de hersenen.  Is een man nerveus, of zich aan het focussen, dan is de kans groot dat hij met zijn hielen op en neer gaat. Zet iemand zijn voeten achter een stoelpoot, dan zoekt hij of zij wellicht steun. Staat iemand te wiebelen van de ene voet op de andere? Dan kan dat een teken van onzekerheid zijn. Voeten naast elkaar op de grond laten daarentegen zelfverzekerdheid zien. En wist jij dat iemands voeten wijzen in de richting die die persoon op wil gaan?

Spreek je iemand aan in de koffiepauze, en blijven de voeten naar de koffiemachine gericht? Dan kan het zomaar zijn dat die persoon geen zin heeft in een babbel!

Lichaamstaal handen

Ook onze handen verklappen vaak net als onze voeten wat we niet (willen) zeggen. Los van de standaard handgebaren, zoals een handkus, klappen of je vinger opsteken, zeggen handgebaren nog veel meer. Gevouwen handen kunnen een teken van afsluiting zijn. Open handen die naar de gesprekspartner toe wijzen laten juist een open, assertieve houding zien.

Brengt iemand zijn vingertoppen bij elkaar voor zijn borstkas of gezicht? Dit wordt ‘Steepling’ genoemd. Veel politici gebruiken dit gebaar, omdat het een teken van zelfvertrouwen of zelfs van superioriteit is. Ook je handen achter je rug houden terwijl je je pols vasthoudt, komt zelfverzekerd en soms zelfs autoritair over. Dit komt omdat je je torso onbeschermd laat, wat je meest kwetsbare lichaamsdeel is. Is iemand zenuwachtig? Dan is de kans groot dat hij of zij friemelt met zijn handen.

Heeft iemand zijn handen in zijn zakken? Dan kan het zijn dat die persoon zich oncomfortabel voelt en niet deel wilt nemen aan de situatie of het gesprek.

Oogpatronen

In gesprekken bewegen onze ogen van links naar recht, en naar boven en beneden. Dit gebeurt niet zomaar; in onze oogpatronen ligt veel informatie verborgen. Aan oogpatronen kun je zien hoe iemand informatie intern verwerkt; visueel (in beelden), auditief (in geluid), of kinesthetisch (via gevoel). In totaal zijn er 6 diverse oogbewegingen die elkaar afwisselen. Linksboven, rechtsboven, links midden, rechts midden, linksonder en rechtsonder. Zie je iemand naar linksboven kijken, dan creëert iemand een plaatje in zijn hoofd van iets dat hij nooit eerder heeft gezien. Zie je iemand naar rechtsboven kijken, dan herinnert die persoon zich een beeld dat hij al eerder heeft gezien. Klik hier om alle oogpatronen te leren herkennen.

Kijk altijd naar de hele context

Kijk bij het observeren van gebaren altijd naar andere signalen die iemand met zijn lichaam afgeeft en naar de gehele context.

Om goed lichaamstaal te lezen is het overigens belangrijk om altijd naar de hele context te kijken. Losse gebaren, gezichtsuitdrukking of lichaamshoudingen kunnen misleiden als je de context niet erbij betrekt. In welke omgeving is iemand? Wat is er gebeurd en welke emoties horen daar mogelijk bij? En welke andere gebaren en houdingen zie je? En wat is iemands intonatie?  Als het koud is, kan het met armen over elkaar staan ook gewoon betekenen dat iemand het koud heeft. Oordeel dus niet te snel met wat je ziet, maar kijk altijd naar het totaalplaatje. Twijfel je? Benoem desnoods wat je ziet, en vraag of het klopt wat je denkt!

Wil je meer leren over lichaamstaal? Tijdens de NLP Master Practitioner opleiding leer je meer over het gebruiken van je lichaamstaal. Lees hier meer over de NLP Master Practitioner.