Hard op de inhoud, zacht op de relatie. Dit is wellicht de beste manier om assertiviteit te beschrijven.

Het klinkt misschien heel logisch en haalbaar, maar er zijn nog steeds veel mensen die moeite hebben met assertiviteit. Mensen zijn angstig om nee te zeggen of hun mening te uiten als ze het ergens niet mee eens zijn, omdat ze bang zijn voor eventuele consequenties. (Wat zullen mensen wel niet van me denken? Hoe zullen ze reageren?)

Ook al wil je niet elke keer ‘ja’ zeggen, je doet het toch. Zelfs wanneer je het idee of gevoel hebt dat iemand over jouw grenzen heen is gegaan en iets heeft gedaan dat je niet hebt verdiend, houd je nog steeds je mond en lijd je in stilte.

Maar waarom?

Omdat je vrienden zouden kunnen denken dat je een verschrikkelijk persoon bent, omdat je voor jezelf opkomt? Of omdat je baas je misschien bot zou vinden en je degradeert tot een lagere positie?

Wat je toestaat is wat zal blijven doorgaan – leer ‘nee’ te zeggen op een manier waarbij jij je prettig voelt. Door ‘ja’ te zeggen en niet je mening te uiten, doe je jezelf tekort op wat je eigenlijk echt wilt, en in het aangeven van je grenzen. Alleen maar om anderen te pleasen. Klinkt dat niet héél zonde?

Waar komt niet-assertief gedrag vandaan?

Niet-assertief gedrag vindt zijn oorsprong in één van de volgende drie zaken:

1. Vriendelijkheid / angst om de vrede te verstoren

Vaak hebben mensen het gevoel dat ze anderen moeten behagen. Dat het niet leuk of vriendelijk is om ophef te veroorzaken of de ‘vrede te verstoren’, puur omdat je ergens iets anders van vindt dan gangbaar is.

Zodra er iets gebeurt dat we niet leuk vinden, zouden we hier op de meest ‘volwassen’ manier mee om moeten gaan en de persoon in kwestie (of een bepaalde situatie) gaan vermijden in de toekomst. We gedragen ons zo omdat we – waarschijnlijk met de beste intenties – dit aangeleerd hebben gekregen.

Boundaries are a part of self-care; they are healthy, normal, and necessary.

Doreen Virtue

2. Waarden en/of overtuigingen

Los van wat onze kindertijd-omgeving ons heeft geleerd, speelt ons belief-system (wat we geloven, onze waarden en/of overtuigingen) een grote rol in hoe (on)assertief we ons gedragen. Bijvoorbeeld: als je waarde is om positief in verbinding te zijn in je communicatie met anderen, zul je het waarschijnlijk lastig vinden om negatieve of kritische gevoelens/gedachten te delen.

Of, wanneer je het het allerbelangrijkste vind om aardig te zijn, zul je waarschijnlijk assertiviteit niet zien als een onderdeel van je identiteit – simpelweg omdat je vindt dat aardig en vriendelijk zijn belangrijker is.

Als je niet weet wat je persoonlijke waarden zijn, kun je dit uitvinden door op deze link te klikken!

In any given moments, we have two options. To step forward into growth or to step back into safety.

Abraham Maslow

3. Laag zelfvertrouwen

Voor mensen met een laag gevoel van zelfvertrouwen zal het nog lastiger zijn om voor zichzelf op te komen. Ze zijn angstig voor deze eventuele uitkomsten:

• Conflict met anderen
• Kritiek
• Negatief beoordeeld worden
• Het verliezen of het negatief beïnvloeden van eenrelatie/vriendschap
• Afwijzing

Nobody can make you feel inferior without your consent.

Eleanor Roosevelt

Extremen om van te leren

Het blijkt dat er twee ‘extremen’ zijn als het aankomt op assertiviteit: passiviteit en agressiviteit. Om een balans te vinden tussen deze twee, is het belangrijk om beide ‘uiteinden’ te begrijpen.

Passiviteit:

• Schikken aan wat anderen willen
• Je eigen rechten ondermijnen
• De drang voelen om aardig gevonden te worden (people pleasers bijvoorbeeld)
• Andermans wensen/behoeften belangrijker vinden dan je eigen
• Anderen toestaan om je beslissingen en meningen voor je te maken

Agressiviteit:

• Het onnodig aandringen bij mensen (in plaats van het vragen)
• Andermans gevoel van eigenwaarde en rechten ondermijnen
• Neerbuigende opmerkingen maken
• Andermans gevoelens of perspectieven niet in overweging nemen
• Anderen naar beneden halen door agressief te reageren
• Mensen negeren
• Mensen manipuleren

Als je jezelf kunt vinden in één van deze twee extremen van gedrag, dan kan dit behoorlijk negatieve gevolgen hebben voor jezelf, degene waarmee je communiceert, de relatie zelf en de uitkomsten van de relatie en communicatie.

Oprecht assertief zijn betekent dat je een balans kunt vinden tussen deze twee, waar je zegt wat je voelt en denkt, maar ondertussen ook rekening houdt met andermans gevoelens en leefwereld.

Hoe kan ik assertiever zijn?

1. Non verbale assertiviteit

Assertief gedrag is onderverdeeld in een aantal categorieën. Een van deze is non verbale communicatie. Om non verbaal assertief te communiceren:

• Luister actief
• Maak direct oogcontact
• Behoudt een open lichaamshouding
• Zorg ervoor dat je gezichtsuitdrukking past bij welke emotie je overbrengt (Een lach op je gezicht terwijl je je zorgen ergens over uit, komt wat minder serieus over)

Als je over het algemeen effectievere communicatie met anderen wilt, lees dan ook eens dit artikel!

2. Stop je negatieve denkpatronen

Om in staat te zijn je externe uiting van assertiviteit aan te pakken, zul je je interne processen eerst moeten aanpakken. Dit betekent het herprogrammeren van je gedachten zodat ze niet meer tegen je werken qua assertief gedrag, maar je juist ondersteunen! Door je zelfvertrouwen te vergroten, zul je jezelf serieuzer nemen en dit ook communiceren aan anderen.

Verander je negatieve gedachten en/of generalisaties. Een aantal voorbeelden:

• “Ik geef mijn mening niet want mensen zullen me dan misschienonbeleefd vinden”.Positief geherformuleerd: “Ik kan me uitdrukken wanneer ik daartoe de behoefte voel.”
• “Iedereen geeft puur om hun eigen welzijn, niet om dat van mij.”wordt: “Anderen geven om mijn waarden en mening.”
• “Mensen voelen niet de behoefte mijn mening te horen, ik heb niks interessants toe te voegen.”wordt: “Wanneer ik mijn mening uitspreek, voeg ik waardevolle informatie toe.”
• “Wat ik wil doet er niet toe, ik ben niet belangrijk genoeg.”wordt: “Mijn wensen doen er net zoveel toe als andermans wensen.”

3. Verwijt niet, maar spreek vanuit jezelf

Wanneer je de behoefte voelt om voor jezelf op te komen omdat je het ergens niet mee eens bent – ga dan niet de ander verwijten maken door te zeggen: “Je doet zus en zo fout!”

In plaats daarvan, spreek vanuit de ik-vorm. Op die manier blijf je bij jezelf en zullen anderen niet in de positie komen om hier tegenin te gaan, gezien je vanuit jezelf spreekt en je eigen gevoelens kenbaar maakt. Zeg bijvoorbeeld: “Ik voel me hier oncomfortabel bij en ik hoop dat je hier rekening mee kunt houden.”

Wanneer je de ander verantwoordelijk stelt voor jouw gevoel, kunnen mensen zich aangevallen voelen (wat zou kunnen leiden tot een discussie of misschien zelfs ruzie).

Door vanuit de ik-vorm te praten, maak je het bijna onmogelijk voor de ander om boos te worden of hen het gevoel te geven dat je ze aanvalt. Een win-win situatie!

Een ander voordeel van het uitspreken van je meningen/gedachten in de ik-vorm, is dat je anderen vraagt om jouw gevoel meer in overweging te nemen. Mensen worden dan ‘overgehaald’ om te proberen vanuit jouw perspectief iets te bekijken – grote kans dat je ze zover krijgt dat ze je begrijpen. Je hebt je punt duidelijk gemaakt!

Bewaak je grenzen!

Onthoud, met assertiviteit is het niet altijd nodig om een uitleg te geven van waarom je iets niet wilt. ‘Nee’ is een complete zin! Je bent het niemand verplicht om een verklaring of excuus te geven.

Door je assertiviteit te vergroten zul je niet je vrienden kwijtraken – je zult je grenzen terug krijgen. Zorg ervoor dat je gedachten je ondersteunen op een manier waardoor jij je zelfverzekerder voelt. Zolang je spreekt vanuit de ik-vorm en ervoor zorgt dat je lichaamstaal overeenkomt met wat je communiceert, ben je er klaar voor!