De meeste mensen geven meer om zichzelf, dan om jou.

Misschien klinkt dit wat bot, maar het is eigenlijk een hele fijne realisatie. Stel dat je op een feestje bent en je merkt dat je je zorgen maakt over hoe je overkomt. “Wat zouden mensen van me denken? Hoe kan ik het beste indruk op ze maken? Zouden ze mijn grapjes wel leuk vinden? Hoe hoor ik me hier te gedragen? Op welke manier zouden ze me het leukste vinden?”

Klinkt best energieverslindend, niet waar? Om, elke keer dat je je in een nieuwe situatie bevindt, je te gedragen naar je zelfbedachte verwachtingen van anderen. Mocht je dit ooit hebben meegemaakt, en herkennen; kijk dan even terug naar de allereerste zin die je zojuist las!

Zodra je je bewust wordt van je eigen onbewuste sociale patronen (die het fundament zijn van je sociale angst), kan je deze routines doorbreken en je echte zelf worden in alle sociale situaties. Je zult het naar je zin hebben op feestjes en op alle andere plekken, maar dan zonder de moeite!

Wat is sociaal gedrag?

Ons sociaal gedrag kan worden beschreven als ‘hoe we omgaan met anderen’ (meestal met andere mensen). Om achter je eigen sociale routine te komen, zul je moeten kijken naar waar een sociale routine uit bestaat. In het algemeen bestaat iemands sociale routine uit de volgende dingen:

• Lichaamstaal (lichaamstaal verbeteren voor effectieve communicatie)
• Woordkeus
• Spreek-volume
• Non-verbale communicatie (zoals gezichtsuitdrukkingen of handgebaren)

We denken misschien dat ons sociale gedrag 100% bewust is, maar vaak gedragen we ons op de ‘automatische piloot’. Om je sociale zelf te verbeteren, zul je moeten kijken wat jouw automatische piloot inhoudt – hoe gedraag je je in welke situatie? Als je leert wat je gedrag is, zul je ook meer leren over waarom anderen zich gedragen zoals ze doen (en hoe je ze kan beïnvloeden!).

Welke aannames maak ik over anderen?

In ons gedrag maken we soms (onbewuste) aannames over anderen, en hoe ze ons zien/wat ze over ons denken. Bijvoorbeeld: we denken misschien dat een bepaalde collega ons niet zo mag, wat er (expres of niet) voor zorgt dat we ons anders gedragen, dan we zouden doen als we met vrienden waren.

If you’re always trying to be normal, you never know how amazing you could be.

Carmen Rhodes

Deze aannames hebben daarom een direct effect op welke routine wordt ‘geactiveerd’ in ons brein. Als je kijkt naar je eigen sociale gedrag in verschillende situaties (zoals met vrienden, met je partner, op het werk, in de sportschool, in het nachtleven), zul je in staat zijn te identificeren wat het is dat er voor zorgt dat je je gedraagt zoals je doet – en zul je het kunnen veranderen, als je dat wilt.

Het is zeer waarschijnlijk dat andere mensen zich niet zo druk maken om jou (of je gedrag) als je denkt. Het is nog waarschijnlijker dat de aannames die je denkt dat ze over je hebben, niet kloppen. Als je je realiseert dat anderen ook hun handen (en gedachten) vol hebben met hun eigen levens, zal je helpen om je vrijer te voelen in sociale situaties.

Wat is mijn sociale routine en wat levert het me op?

Achter elk gedrag zit een positieve intentie. Zelfs achter negatief gedrag! Omdat er heel erg veel sociale routines zijn, zullen wij het houden bij twee veel voorkomenden. Dit zijn routines waar mensen ofwel het anderen altijd naar de zin proberen te maken (people pleasers), ofwel indruk willen maken op anderen.

People pleasers

People pleasers hebben de positieve intentie om zich veilig te voelen. Ze zijn behulpzaam, zeggen zelden ‘nee’ en zijn over het algemeen hele aardige mensen. Hun pleasende sociale gedrag laat ze zich veilig voelen, omdat ze de zekerheid ervaren van het feit dat anderen om hen heen hen aardig vinden (en niet verlaten).

When you say ‘yes’ to others, make sure you are not saying ‘no’ to yourself.

Paulo Coelho

De angst voor afwijzing en de angst om te falen zijn twee onderliggende gevoelens die ervoor zorgen dat people pleasers zich zo gedragen als ze doen. Ze zijn vaak bang om afgewezen te worden of in de steek te worden gelaten, als ze niet alles in hun macht doen om het anderen naar de zin te maken. Ze willen niet falen, omdat dat tot gevolg zal hebben dat anderen een mening over ze vormen, en ze misschien minder aardig zullen vinden.

De belangrijke vragen hierbij zijn:

• Voor wie leef je – voor anderen, of voor jezelf?
• Wat zou er echt, realistisch gebeuren als een ander je niet aardig vindt of de hemel in prijst?

Indruk maken op anderen

Mensen die continu indruk proberen te maken op anderen, hebben de positieve
intentie zich zelfverzekerd te voelen. Door indruk te maken op een ander,
krijgen ze de bevestiging die ze nodig hebben om te weten dat ze ‘het goed
doen’ en dat ze succesvol zijn.

Some people try very hard to impress others, but in the bargain lose their own identity.

Elisa Hudson

Dit sociale gedrag geeft ze het idee dat ze zich zelfverzekerd voelen rondom anderen, maar het tegendeel is waar. Als je echt blij en tevreden met jezelf bent, waarom zou je dan de behoefte voelen om indruk te maken op anderen? Hun meningen zouden dan helemaal niet uitmaken. Waarom zou je je geluk halen uit de meningen van anderen?

Als een van deze (sociale) routines je bekend in de oren klinkt – we snappen het helemaal. Je bent aan het juiste adres om erachter te komen wat je pleasende of indruk-makende gedrag precies is, en hoe je je kan gedragen op een manier die meer bij je echte zelf past!

Wat zou ik kunnen verbeteren?

Volume

Hoewel dit belangrijker is voor sommigen dan voor anderen; het volume waarop je spreekt kan echt invloed hebben op de mensen om je heen. Bijvoorbeeld: als je heel hard praat, kan dit andere mensen de indruk geven dat je toon wat agressief is (ook als je eigenlijk alleen maar je zelfverzekerdheid aan de wereld probeert te tonen).

Vraag jezelf af:

• In welke omgeving bevind ik me?
• Welk volume zou hier gepast zijn?
• Welk volume zou passen bij de persoon waartegen ik praat (en bij het gesprek)?

De beste richtlijn voor het aanpassen van je spreekvolume is om simpelweg het volume van de mensen om je heen te kopiëren!

Lichaamstaal

Qua lichaamstaal hebben we allemaal een bepaalde routine, waar we ons (vaak) niet bewust van zijn. Wellicht heb jij de neiging om naar voren te leunen als je met je vrienden zit, omdat je je op je gemak voelt en geïnteresseerd bent in wat ze zeggen. Of, als je op het werk bent en praat met een collega die niet zo heel erg leuk vindt, heb je je benen (én armen misschien ook wel!) gekruist.

Hoewel deze dingen voor jou misschien ongemerkt gaan – de mensen om je heen zullen zeker voelen wat je (onbewust) communiceert. Het zou zonde zijn als je lichaamstaal iets anders vertelt dan je woorden! Probeer jezelf af te vragen:

• Welke gemoedstoestand/gevoelens probeer ik met mijn woorden te communiceren?
• Komt mijn lichaamstaal overeen met dit gevoel? Zo niet – hoe kan ik mijn lichaamstaal aanpassen, zodat het wel overeenkomt?
• Is mijn lichaamstaal hetzelfde als de lichaamstaal van de persoon met wie ik praat? Zo niet – zou het de situatie verbeteren als ik me aanpas naar zijn/haar lichaamstaal?

Improvisatie-mindset

Dit is misschien de meest automatische van de automatische kanten van je gedrag: je mindset. Als je je sociale vaardigheden en interacties positief wil veranderen en beïnvloeden, is het heel belangrijk om te kijken naar waarom (en met welke intentie) je je gedraagt zoals je doet.

Mensen met een improvisatie-mindset hebben vaak een ‘yes-attitude’. Dit betekent dat ze (bij wijze van spreken) met de stroom van hun sociale omgeving mee gaan, in plaats van dat ze proberen hier controle op uit te oefenen; net als wat improvisatie-acteurs op het podium doen! Ze werken simpelweg met wat hun omgeving ze geeft.

De essentie van deze mindset is je wil om uit je comfort zone te stappen, om sociaal success te bereiken. Om te bepalen of je een improvisatie-(yes-)mindset hebt, vraag jezelf:

• Ben ik in staat om me aan te passen aan allerlei soorten omgevingen?
• Ben ik in staat om anderen om me heen de leiding te laten hebben?
• Zou ik in staat zijn om me ongemakkelijk te voelen, om hierdoor te leren van anderen om me heen?
• Luister ik heel aandachtig naar de mensen om me heen, om hierop gepast te reageren?

Als je mindset is om (sociale) problemen simpelweg op te lossen, kom je wellicht niet zo ver als wanneer je een improvisatie-mindset hebt. Dit fenomeen lijkt een beetje op het verschil tussen een ‘fixed’ en ‘growth’ mindset: wil je blijven waar je bent en alleen maar mogelijke problemen oplossen, of wil je leren om te improviseren en groeien?

Waar en wanneer?

Een andere, wellicht onbewuste, gewoonte die je kan hebben is je timing. Bijvoorbeeld: je wil weten hoe het allemaal verloopt met de relatieproblemen van je vriend(in). Je besluit je vriend(in) hier naar te vragen terwijl jullie in een café aan het dansen zijn. De kans is groot dat je vriend(in) hier niet zo uitgebreid op zal willen antwoorden! Hij of zij zou waarschijnlijk wèl en anders hebben geantwoord als je het had gevraagd toen jullie overdag rustig ergens koffie zaten te drinken.

Weten waar en wanneer je bepaalde dingen vraagt is, zoals je begrijpt, erg belangrijk. Een regel om hierbij te onthouden (zodat je altijd kan bepalen of het het juiste moment is voor je vraag), is de volgende: Als je op een opgewekte plek bent, stel dan opgewekte, ‘lichtere’ vragen. Als de plek rustiger en meer casual is – voel je dan vrij om diepere/serieuzere vragen te stellen.

Advies geven

Tot slot is timing ook erg belangrijk als het aankomt op advies geven. Een goede richtlijn of regel die je kunt gebruiken als je de behoefte voelt om je vrienden te adviseren: als iemand je advies wil, vragen ze het. Soms doet het meer kwaad dan goed om je vrienden zomaar adviezen te geven – soms willen mensen slechts gehoord worden.

Je zou altijd na een tijdje in het gesprek kunnen checken: “Zou je het fijn vinden als ik mijn gedachten/advies over je situatie deel, of vind je het fijner als ik gewoon even naar je luister?”.

Doorbreek je patronen!

Blijf trouw aan jezelf! Hoe cliché dit advies ook klinkt; het is niet voor niets een cliché. Het is makkelijk om terug te blijven vallen in je eigen (onbewuste) gedragspatronen – en dat is ook helemaal oké – maar om te groeien, zowel persoonlijk als sociaal, is het belangrijk om deze patronen te definiëren en te leren hoe je ze kunt doorbreken.

Uiteindelijk ben jij degene waar je je hele leven mee door gaat brengen. Dus waarom zou je zoveel moeite doen om aardig gevonden te worden, als je de enige persoon die kan bepalen hoe je je gedraagt en voelt, zelf bent?